Duygu Düzenleme

Duygu düzenleme; bireylerin yaşadıkları durum ve olaylara bilişsel, davranışsal ve fiziksel tepkilerinin kontrol edilmesi ve değiştirilmesidir. Duygu düzenleme, ‘içsel’ ve ‘dışsal’ süreçlerden oluşmaktadır. Bu süreçler duyguları başlatma, sürdürme ve düzenlemeyi içine alır.  İçsel süreçler, kişinin kendi öz düzenlemesine yönelik adımlardan oluşurken dışsal süreçler başka birinin katkısına dönüktür. Kişinin duygu düzenleme becerisini geliştirmek için yaşadığı durumun zihinsel, duygusal ve sosyal gerekliliklerinin farkında olmasına ihtiyaç vardır. Duygu düzenleme sadece negatif duyguları düzenlemenin ötesinde bir kapsama sahiptir ve pozitif duyguların düzenlenmesi gerekebilir.  

Duygu düzenleme becerisinin gelişimi doğum öncesinden başlayarak yetişkinliğe kadar basamak basamak ilerlemektedir. Bu gelişimsel süreç boyunca nörobiyolojik, kavramsal ve sosyal etkileri de içine alır. Yetişkinlikte kişilerarası duygu düzenleme becerilerindeki farklılıklarının nedeni gelişimsel süreç boyunca farklı nörobiyolojik, kavramsal ve sosyal süreçlerden geçilmesidir. 

DUYGU DÜZENLEMEDE AİLENİN ROLÜ

Bebekler duygularını kontrol etme ve düzenleme becerilerini annesi ya da birincil bakım veren kişi ile kurduğu bağlanma ilişkisi sayesinde geliştirmektedirler. Bebeğin yalnızca fiziksel ihtiyaçlarına değil aynı zamanda duygusal ihtiyaçlarına da yanıt vermek çok önemlidir. Bakım veren kişinin bebeğini stresli durumlarda sakinleştirmesi, kendisi de sakin kalarak bebeğe rol model olması ve bebeğin olumlu duygularını pekiştirmesi duygu düzenleme becerilerinin gelişiminde büyük rol oynamaktadır. Bebeklik evresinin ardından çocuklar büyüdükçe gelişen bilişsel ve fiziksel becerileriyle kendi duygu düzenleme stratejilerini geliştirmeye başlayabilirler. Duygularını tanıyan ve duygusal ipuçlarını öğrenerek büyüyen çocuklarda duygu düzenleme becerisi de oldukça doğal ve yeterli gelişmektedir.

ERGENLİĞİN DÜNYASI

Ergenlik, genellikle 11-12 yaşlarından başlayan ve erken yetişkinliğe kadar süren bir dönemdir. Bu dönemde fiziksel, zihinsel, duygusal ve sosyal değişimler yaşanmaktadır. Ergenler, kimliklerini keşfetme, bağımsızlık kazanma, arkadaşlık ve romantik ilişkiler kurma gibi konularda büyük bir gelişim gösterirler. Bu dönemde ergenlerin duygularını yöntemleri ve etkili iletişim becerileri önemlidir. 

Ergenlik döneminde aile ilişkileri bir değişim ve yeniden yapılanma sürecine girer. Bu dönemde ergenler ailesinden ayrışır, akranlarına yönelirler. Büyüme döneminde ergenler, aile ile yapılan etkinliklere daha az zaman ayırırlar. Ergenlik dönemindeki bireylerin fizyolojik, biyolojik, psikososyal ve toplumsal değişimleriyle beraber ergenlerin çevresindeki yetişkinler ve aile bireyleri de orta yaşlara gelmekte ve hayatlarında değişimler başlamakta, bu değişim de kaçınılmaz olarak tüm aile ilişkilerini etkilemektedir. 

Ergenin biyolojik ve bilişsel olgunluk seviyesinin artması, ön ergenlikte aile düzeninin değişiminde rol oynama eğilimindedir. Birçok araştırma ergenlikte aile ilişkilerinin ergenler ve ebeveynleri arasındaki anlaşmazlıkta artış ve yakın ilişkide azalma şeklinde değişime uğradığını göstermektedir. Çatışmanın ve ergen-ebeveyn ilişkisindeki mesafenin en yoğun olduğu dönem, ergenliğin başlangıcıdır. Bu duygusal uzaklaşma kız çocuklarında erkek çocuklarına nazaran daha fazla olmaktadır. Ebeveyn ergen arasındaki ilişkinin zayıflama derecesi aile bağlarının ne kadar güçlü olduğuyla yakından ilişkilidir. Birbirine bağlı ailelerde bu bağ pek azalmamasına rağmen ilişkilerin yeterince güçlü olmadığı ailelerde bu bağ azalmaktadır.